84 гады таму была створаная вельмі важная польская арганізацыя, якая цягам свайго існаваньня, ды й цяпер таксама, адыгрывала й адыгрывае значную ролю ня толькі ў маштабе дзяржавы, але і ў жыцьці кожнага грамадзяніна. Гэта Фонд сацыяльнага страхаваньня.
Фонд сацыяльнага страхаваньня Польшчы (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) зьяўляецца асноўным інстытутам дзяржаўнага сацыяльнага страхаваньня. Яго функцыянаваньне накіраванае на сацыяльную абарону насельніцтва, задача якой – забясьпечваць рэалізацыю права эканамічна актыўных грамадзян на матэрыяльнае забесьпячэньне ў старасьці, у выпадку хваробы, поўнай або частковай страты працаздольнасьці, страты карміцеля, беспрацоўя й г.д.
Усе палякі карыстаюцца паслугамі фонду, але напэўна мала хто ведае пра тое, што гэтая арганізацыя мае доўгую й багатую гісторыю.
Неўзабаве пасьля таго, як Польшча стала незалежнай дзяржавай, кіраўнік краіны Юзэф Пілсудзкі выдаў у лістападзе 1918 году дэкрэт аб сацыяльным страхаваньні рабочых, пачаўшы такім чынам адлік гісторыі сацстрахаваньня ў краіне. На яго моцы кожны рабочы, які плаціў узносы альбо за яго гэта рабіў працадаўца, мог у выпадку непрацаздольнасьці атрымаць аднаразовую грашовую дапамогу. Неўзабаве, бо праз год, у 1919 годзе, быў выдадзены наступны дэкрэт – аб усеагульным сацыяльным страхаваньні. Зразумела, што слова «ўсеагульны» было хутчэй тэарэтычным, таму што людзі жылі бедна й ня кожны мог плаціць узносы.
Працу над больш дасканалай сыстэмай сацыяльнага страхаваньня Сэйм Польшчы пачаў у 1930-х гадах. І вось, 24 кастрычніка 1934 году на моцы заканадаўчага акту быў створаны Фонд сацыяльнага страхаваньня. Гаворыць прадстаўніца фонду Магдалена Левандоўска.
Магдалена Левандоўска: Трэба памятаць пра тое, што на пачатку 20-га стагодзьдзя Польшча была падзеленая паміж трымя імпэрыямі, і на польскіх землях дзейнічалі тры розныя сыстэмы сацыяльнага страхаваньня. Увогуле ўпершыню ў Эўропе сыстэма сацыяльнага страхаваньня была ўведзеная ў 80-х гадах 19-га стагодзьдзя канцлерам Ота фон Бісмаркам.
У адроджанай Польшчы Фонд сацстрахаваньня займаўся ня толькі зборам узносаў і выплатай дапамогі, але таксама праводзіў прафіляктычную й адукацыйную работу, напрыклад, датычную гігіенічнага стылю жыцьця. Фонд, для прыкладу, выдаваў бясплатны шматтыражны часопіс (70 тыс. экзэмпляраў), які называўся «Шлях да здароўя». У часопісе, між іншым, былі артыкулы на тэму барацьбы з заразнымі хваробамі, алькагалізмам, былі тэксты пра карысьць вакцынацыі. Акрамя таго, фонд друкаваў сацыяльныя прапагандысцкія плякаты, у якіх заклікаў да здаровага ладу жыцьця.
Больш за тое, арганізоўваў летні адпачынак для дзяцей рабочых. Пры гэтым фонд аплочваў ня толькі адпачынак й дарогу: дзеці атрымлівалі таксама бясплатныя рэчы тыпу бялізны ці спартыўных прыладаў. Адпачынак працягваўся чатыры тыдні.
Дарэчы, цікавы факт: у канцы 1930-х гадоў Фонд сацыяльнага страхаваньня Польшчы быў адной з найбольш сучасных арганізацый такога тыпу ў Эўропе, як і сама польская сыстэма сацстрахаваньня. У тыя часы сярэдняя пэнсія складала 40-50% ад сярэдняй зарплаты.
Калі пачалася вайна, у фонда было 1,5 млрд тагачасных злотых ашчаднасьцей – паводле сёньняшніх цэн гэта прыкладна 2,5 млрд эўра. Супрацоўнікі фонду вырашылі ратаваць фінансавыя сродкі. Першая партыя грошай была перахопленая Чырвонай арміяй каля Луцка, другая – зьнішчаная падчас нямецкага бамбаваньня, а трэцюю пасьпяхова ўдалося эвакуяваць. Грошы трапілі ў Вугорскі нацыянальны банк. Дарэчы, па сёньняшні дзень невядома, што сталася са згаданымі фінансавымі сродкамі.
Пасьля вайны Фонд сацыяльнага страхаваньня быў адроджана й працуе па сёньняшні дзень.
Валеры Саўко
матэрыял падрыхтаваны пры дапамозе архіўных матэрыялаў Польскага радыё
слухайце далучаны гукавы файл
84 гады таму была створаная вельмі важная польская арганізацыя, якая цягам свайго існаваньня, ды й цяпер таксама, адыгрывала й адыгрывае значную ролю ня толькі ў маштабе дзяржавы, але і ў жыцьці кожнага грамадзяніна. Гэта Фонд сацыяльнага страхаваньня.
Фонд сацыяльнага страхаваньня Польшчы (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) зьяўляецца асноўным інстытутам дзяржаўнага сацыяльнага страхаваньня. Яго функцыянаваньне накіраванае на сацыяльную абарону насельніцтва, задача якой – забясьпечваць рэалізацыю права эканамічна актыўных грамадзян на матэрыяльнае забесьпячэньне ў старасьці, у выпадку хваробы, поўнай або частковай страты працаздольнасьці, страты карміцеля, беспрацоўя й г.д.
Усе палякі карыстаюцца паслугамі фонду, але напэўна мала хто ведае пра тое, што гэтая арганізацыя мае доўгую й багатую гісторыю.
Неўзабаве пасьля таго, як Польшча стала незалежнай дзяржавай, кіраўнік краіны Юзэф Пілсудзкі выдаў у лістападзе 1918 году дэкрэт аб сацыяльным страхаваньні рабочых, пачаўшы такім чынам адлік гісторыі сацстрахаваньня ў краіне. На яго моцы кожны рабочы, які плаціў узносы альбо за яго гэта рабіў працадаўца, мог у выпадку непрацаздольнасьці атрымаць аднаразовую грашовую дапамогу. Неўзабаве, бо праз год, у 1919 годзе, быў выдадзены наступны дэкрэт – аб усеагульным сацыяльным страхаваньні. Зразумела, што слова «ўсеагульны» было хутчэй тэарэтычным, таму што людзі жылі бедна й ня кожны мог плаціць узносы.
Працу над больш дасканалай сыстэмай сацыяльнага страхаваньня Сэйм Польшчы пачаў у 1930-х гадах. І вось, 24 кастрычніка 1934 году на моцы заканадаўчага акту быў створаны Фонд сацыяльнага страхаваньня. Гаворыць прадстаўніца фонду Магдалена Левандоўска.
Магдалена Левандоўска: Трэба памятаць пра тое, што на пачатку 20-га стагодзьдзя Польшча была падзеленая паміж трымя імпэрыямі, і на польскіх землях дзейнічалі тры розныя сыстэмы сацыяльнага страхаваньня. Увогуле ўпершыню ў Эўропе сыстэма сацыяльнага страхаваньня была ўведзеная ў 80-х гадах 19-га стагодзьдзя канцлерам Ота фон Бісмаркам.
У адроджанай Польшчы Фонд сацстрахаваньня займаўся ня толькі зборам узносаў і выплатай дапамогі, але таксама праводзіў прафіляктычную й адукацыйную работу, напрыклад, датычную гігіенічнага стылю жыцьця. Фонд, для прыкладу, выдаваў бясплатны шматтыражны часопіс (70 тыс. экзэмпляраў), які называўся «Шлях да здароўя». У часопісе, між іншым, былі артыкулы на тэму барацьбы з заразнымі хваробамі, алькагалізмам, былі тэксты пра карысьць вакцынацыі. Акрамя таго, фонд друкаваў сацыяльныя прапагандысцкія плякаты, у якіх заклікаў да здаровага ладу жыцьця.
Больш за тое, арганізоўваў летні адпачынак для дзяцей рабочых. Пры гэтым фонд аплочваў ня толькі адпачынак й дарогу: дзеці атрымлівалі таксама бясплатныя рэчы тыпу бялізны ці спартыўных прыладаў. Адпачынак працягваўся чатыры тыдні.
Дарэчы, цікавы факт: у канцы 1930-х гадоў Фонд сацыяльнага страхаваньня Польшчы быў адной з найбольш сучасных арганізацый такога тыпу ў Эўропе, як і сама польская сыстэма сацстрахаваньня. У тыя часы сярэдняя пэнсія складала 40-50% ад сярэдняй зарплаты.
Калі пачалася вайна, у фонда было 1,5 млрд тагачасных злотых ашчаднасьцей – паводле сёньняшніх цэн гэта прыкладна 2,5 млрд эўра. Супрацоўнікі фонду вырашылі ратаваць фінансавыя сродкі. Першая партыя грошай была перахопленая Чырвонай арміяй каля Луцка, другая – зьнішчаная падчас нямецкага бамбаваньня, а трэцюю пасьпяхова ўдалося эвакуяваць. Грошы трапілі ў Вугорскі нацыянальны банк. Дарэчы, па сёньняшні дзень невядома, што сталася са згаданымі фінансавымі сродкамі.
Пасьля вайны Фонд сацыяльнага страхаваньня быў адроджаны й працуе па сёньняшні дзень.
Валеры Саўко
матэрыял падрыхтаваны пры дапамозе архіўных матэрыялаў Польскага радыё
слухайце далучаны гукавы файл