У таталітарных краінах забараняецца літаральна ўсё, ня толькі свабода думкі і слова, але і свабода творчасьці. Яскравым доказам гэтага былі падзеі 15 верасьня 1974 году.
У гэты дзень савецкія мастакі-авангардысты вырашылі выставіць свае працы для публічнага агляду. Выстаўка праходзіла на акраінах Масквы ў раёне Бяляева.
Трэба сказаць, што ў Савецкім Саюзе была прынятая афіцыйная мастацкая «дактрына», так званы «сацыялістычны рэалізм».
Гэтая канцэпцыя была прынятая ў 1932 годзе. Мастацтва павінна было паказваць: народнасьць, ідэйнасьць, канкрэтнасьць. Апошняе азначала, што мастацтва мусіць адлюстроўваць разьвіцьцё гісторыі згодна з ідэяй маркісізму-ленінізму. Тыя мастакі, якія не прытрымліваліся гэтай ідэі амаль увесь час перасьледваліся ўладамі. Ім не дазвалялі выстаўляць свае малюнкі ў выставачных залях.
Дазвол на выставы выдаваўся Маскоўскім Саюзам Мастакоў.
На пачатку 70-х пачаўся больш моцны ціск на «незалежных» мастакоў.
Тым ня менш 13 савецкіх мастакоў вырашылі арганізаваць нефармальную выставу сваіх прац.
Выстава праходзіла ў лесапарку, дзе мастакі расклалі свае карціны, было шмат журналістаў, галоўным чынам замежных, дыпляматаў.
Сабатаж уладаў пачаўся адразу. Спачатку арганізатараў затрымалі каля выхаду мэтро і абвінавацілі ў крадзяжы гадзіньнікаў. Потым да месца, дзе павінна была праходзіць выстава прыгналі машыны з працоўнымі, якія пачалі крычаць, што хуліганы перашкаджаюць ім саджаць дрэвы. Праз 30 хвілін пасьля пачатку мерапрыемства ўлады падагналі бульдозеры, самазвалы і вадамёты і большза сотню міліцыянтаў у цывільным, якія пачалі зьбіваць мастакоў. Потым па выставе праехаліся бульдозеры, якія зьнішчылі большасьць карцін. Тым каго затрымалі ва ўчастках наўпрост казалі: «Страляць вас усіх трэба, толькі патронаў шкада».
Дзеяньні ўладаў выклікалі шырокі рэзананс ва ўсім сьвеце. І каб неяк суцішыць скандал улады дазволілі правесьці выставу два тыдні пасьля гэтых падзеяў, таксама пад голым небам, у Ізмайлава. У гэтай выставе прынялі ўдзел больш за 40 мастакоў, а наведалі яе каля дзьвюх тысячаў чалавек.
Пасьля выставы ў Бяляева, амаль усе ўдзельнікі выставы эмігравалі за мяжу, некаторыя з іх, напрыклад Оскар Рабін, былі пазбаўлены савецкага грамадзянства і высланы за межы СССР.
Павал Усаў